Jean Paul Sartre (1905-1980)

Jean Paul Sartre werd geboren in Parijs, Frankrijk in 1905. Hij studeerde in Engeland en Duitsland, en werd leraar. Hij bestuurde werken van Heidegger en Husserl, waarvan hij veel elementen in zijn eigen werk opnam. Sartre werd bekend in de sociale filosofie, vanwege zijn ideeen over het Existentialisme, dus de filosofie over de mens zelf als individu in de samenleving. Hij schreef behalve filosofische boeken ook toneelstukken, romans, en hij maakte films. Hij was maatschappelijk altijd erg actief op politiek gebied, en heeft vele malen in zijn leven rellen veroorzaakt op dit gebied. Zijn metgezellin voor het leven was de filosofe Simone de Beauvoir, waarmee hij samen ook vele politieke acties ondernam. De Tweede Wereldoorlog had een grote invloed op zijn leven, in deze periode ontdekte hij 'de hel in de mens' en legde hij hiermee de basis voor veel van zijn werken. Hij stierf in 1980.


Sartre samen met Simone de Beauvoir

Sartre was een vriend van de schrijver Albert Camus, ook een man die het existentialisme vertegenwoordigde in Frankrijk. Alhoewel Camus net als Sartre schreef over het engagement, de binding in de mens, zag Camus dit als de enige persoonlijke handeling van vrijheid die mogelijk was. Sartre daarentegen was meer een voorstander van de revolutie in de mens, verwijzend naar de ideeen van het marxisme waar hij een groot aanhanger van was. Sartre was er van overtuigd dat een revolutie eerst individueel, in de mens zelf moest plaatsvinden, en dan pas naar buiten moest worden gebracht.'De mens is wat hij is', zei Sartre. De mens maakt zelf wat hij is, en is verantwoordelijk voor alles wat hij doet. De mens put de hoop uit zijn handelen, en verliest de hoop als hij stilzit.

Het bewustzijn was volgens Sartre iets leegs, niet een ding maar iets zuivers. Hij veronderscheidde het bewustzijn in twee dingen; het pour-soi en het en-soi. Het pour-soi staat voor gerichtheid, een concrete visie die de mens op zichzelf heeft. Het en-soi staat voor het bewustzijn van de wereld. Als de mens gericht is en zihzelf begrijpt, kan de mens afstand nemen van zichzelf en zijn vrijheid nastreven. Als de mens vlucht voor zijn eigen vrijheid, word zijn bewustzijn (our-soi) gereduceerd tot een ding (en-soi). Zo zou de mens zijn geen revolutie in zihzelf kunnen ontketenen, en het niet naar buiten brengen in de wereld.

Sartre vlak voor zijn weigering van de Nobelprijs

Toch weet men dat Sartre's ideeen niet geheel van zichzelf zijn, dat hij ook grotendeels van denkers als Kierkegaard en Heidegger zijn ideeen over het existentialisme heeft overgenomen, en veel van zijn ideeen over revolutie van Karl Marx, de grondlegger van het communisme. Anderzijds heeft hij hun filosofieeen wel geplaatst tegen de achtergrond van de 20e eeuw, en heeft hij meer het individu op zich in het licht gezet. Dit misschien omdat het individualisme een grote rol ging spelen in de 20e eeuw. Ook omdat Sartre niet alleen maar moeilijke filosofische boeken heeft geschreven, maar ook prettig te lezen romans, goede films en toneelstukken, heeft hij zijn filosofieen ook in een gangbare vorm naar voren gebracht voor elk mens, waardoor Sartre voor veel mensen vrij toegankelijk is geworden.